จังหวัดอุดรธานี เป็นจ.ใหญ่ในภาคดวงตะวันออกเบี่ยงทิศเหนือและเป็นหมดไปปฏิบัติการกลุ่มเมืองภาคตะวันออกทแยงนอกเหนือตอนบน 1 ของสยาม เหม็นยางอุดรและเป็นสูญสิ้นกลางทำเลที่ตั้งลุ่มน้ำโขง เดิมเขตตรงนี้เป็นบ้านเดื่อหมากแข้งซึ่งมีมานานร่วมสมัยกับมณฑลเวียงจันทน์ พระราชอาณาจักรล้านช้าง จังหวัดอุดรธานีได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเมืองเอ้ของหัวพาราฝ่ายนอกเหนือทำนองเป็นทางราชการในสมัยรัชกาลที่ 4 ปี พ.ศ. 2436 โดยพลตรี พระเจ้าบรมวรวงศ์เธอ ท่านเจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงชัดศิลปาคม เกิดจากการรวมกันของหัวนครฝ่ายนอกเหนือ คือ เมืองกุมภวาปี นครหนองหาน นครนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน และบ้านเดื่อหมากแข้ง อยู่***งจากบางกอก 564 กิโล มีอาณาจักรกะ 11,730 ตาตารางกิโลเมตร (เดา 7,331,438.75 ไร่) อันดับที่ 4 ของภาคสุริยาออกทแยงนอกเหนือ และยังมีที่อยู่อารยธรรมที่เก่าแก่แห่งโดด 2ของบ้านเมืองและของโลกเหม็นยางอุดร มีสภาพภูมิบ้านเมืองที่อุดมดีพร้อม จ.จังหวัดอุดรธานีเคยเป็นที่ตั้งของมณฑลอุดรในสมัยรัตนโกสินทร์ มีขอบเขตบริหารกว้างไกลใหญ่ที่สุดในเมือง สมัยนี้อุดรธานีเป็นแกนกลางกลางการการติดต่อสื่อสารทั้งลมฟ้าอากาศและทางถนนของภาคสุริยาออกเบี่ยงเหนือ เป็นหมดไปกลางคณะงานร.และด้านเศรษฐกิจแห่งหนึ่งของภาคดวงตะวันออกเฉลียงนอกเหนือและภูมิภาคลุ่มน้ำโขง รวมทั้งมีหมดไปทระสองทระสุมและขนมธรรมเนียมภาคดวงตะวันออกเฉลียงนอกเหนือตอนบนด้วย
จากหลักฐานทางพงศาวดารและโบราณคดีพบว่า อาณาเขตพื้นที่ที่เป็นจ.อุดรธานีในประจุบัน เคยเป็นถิ่นที่อยู่ของปุถุชนมาตั้งแต่สมัยก่อนตำนานเดา 5,000-7,000 ปี จากหลักฐานการค้นพบที่บ้านเชียง อ.หนองหานและภาพเขียนสีบนผนังถ้ำที่อำเภอบ้านผือ เป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นเป็นวิธีดีจนเป็นที่นับถือเหม็นยางอุดรอ่อนข้อในกลุ่มทำความเข้าใจเหตุการณ์ในอดีตและโบราณคดีระหว่างรัฐว่า ชุมชนเล็กๆที่เป็นถิ่นที่อยู่ของปุถุชนก่อนวิชาประวัติศาสตร์ที่บุรีอุดรธานี มีความศิวิไลซ์ความเจริญในระดับสูง และอาจถ่ายทอดความเจริญเติบโตนี้ไปสู่เมืองจีนก็อาจเป็นได้ โดยแต่แบบยิ่งเครื่องปั้นดินเผาสีลายเส้นที่บ้านเชียงนั้นสันนิษฐานว่าอาจเป็นเครื่องลายครามสีลายเส้นที่เก่ายิ่งของโลก
เหม็นยางอุดร
หลังจากยุคความเจริญที่บ้านเชียงแล้ว พื้นที่ที่เป็นจังหวัดอุดรธานีก็ยังคงเป็นที่อยู่อยู่ของมนุษย์สืบต่อมาอีกจนแม้กระทั่งสมัยเรื่องเก่าแก่ของประเทศไทย นับตั้งแต่สมัยทวารวดีเหม็นยางอุดร (พ.ศ. 1200-1600) สมัยลพบุรี (พ.ศ. 1200-1800) และสมัยกรุงสุโขทัย (พ.ศ. 1800-2000) จากหลักฐานที่พบคือใบเสมาสมัยทวารวดีลพบุรี และภาพประพันธ์ปูนบนผนังโบสถ์ที่ปรักหักพังแถวทิวเขาภูพาน ใกล้วัดรอยเท้าต้นบัวบก อ.บ้านผือ แต่ทั้งนี้ยังไม่ปรากฏหลักฐานชื่ออุดรธานีบังเกิดในวิชาประวัติศาสตร์แต่แบบใด
ต่อมาในสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีเหม็นยางอุดร ทำเลที่ตั้งที่เป็นบุรีจังหวัดอุดรธานีบังเกิดในวิชาประวัติศาสตร์ครั้นราวปีจอ พ.ศ. 2117 พระผู้เป็นเจ้ากรุงหงสาวดีได้ทรงหลักเกณฑ์ทัพไทยให้ไปช่วยตีกรุงศรีสัตนาคนหุต (เวียงจันทน์) โดยให้สมเด็จพระมหาธรรมราชากับสมเด็จพระพระราชาอติราชยกทัพไปช่วยรบ แต่ครั้นเมื่อพยุหะไทยมาถึงพาราหนองบัวลำภูซึ่งเป็นเหม็นยางอุดรประเทศหน้าด่านของเมืองเวียงจันทน์ สมเด็จพระนเรศวรอติราชเจ็บป่วยด้วยไข้โรคฝีดาษจึงยกทัพกลับไม่ต้องรบพุ่งกับเวียงจันทน์ และที่นครหนองบัวลำภูนี่เองคะเนว่าเคยเป็นภาราที่มีความเติบโตมาตั้งแต่สมัยขอมแตกฉานอำนาจ
ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานีนั้น บุรีจังหวัดอุดรธานีได้พัวพันกับการศึกการศึก กล่าวคือในระหว่างปี พ.ศ. 2369-2371 ได้เกิดกบฏเจ้าอนุพงศ์ยกทัพเข้ามายึดเมืองนครราชสีมา ซึ่งมีผู้นำคือ คุณหญิงโม (ท้าวสุรนารี) พยุหะเจ้าอนุวงศ์ได้ถอนทัพกลับมาตั้งรับที่ประเทศหนองบัวลำภู และได้แข่งขันกับพหลไทยและชาวนครเหม็นยางอุดรหนองบัวลำภูจนทัพเจ้าอนุวงศ์แตกพ่ายไป แม้กระทั่งในปลายรัชสมัยสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กะปี พ.ศ. 2411 ได้เกิดความไร้ระเบียบขึ้นในมณฑลจังหวัดอุดรธานี เกี่ยวมาจากพวกฮ่อซึ่งพหลไทยได้ยกขึ้นไปปราบปรามจนสงบได้ชั่วประเดี๋ยว
พระผู้เป็นเจ้าบรมวงศ์เธอ ท่านเจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหมื่นกระจ่างศิลปาคม
ในปี พ.ศ. 2428 รัชสมัยตีนเหม็นยางอุดรสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พวกฮ่อได้รวมตัวริเริ่มร้ายเอาใหญ่เสิบสานขึ้นอีกในมณฑลอุดรธานีและฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง และมีท่าจะรุนแรง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้ากระผม ให้พระเป็นเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหมื่นแจ่มแจ้งศิลปาคม เป็นขุนพลใหญ่ฝ่ายใต้ และเจ้าหมื่นไวยวรนาถเป็นขุนพลใหญ่ฝ่ายนอกเหนือ ไปทำปราบปรามพวกฮ่อ ในเวลานั้นภาราอุดรธานีก็ยังไม่อุบัติชื่อ เพียงแต่มีขึ้นชื่อ "บ้านหมากแข้ง" หรือ "บ้านเดื่อหมากแข้ง" ขึ้นอยู่กับเมืองจังหวัดหนองคายขึ้นการดำเนินงานกับมณฑลจังหวัดอุดรธานี และกรมหมื่นเข้าใจศิลปาคมขุนพลใหญ่ฝ่ายใต้ได้เดินทัพผ่านบ้านหมากแข้งไปกระทำปราบปรามพวกฮ่อจนสงบ
ภายหลังการปราบปรามฮ่อสงบแล้วเหม็นยางอุดร ไทยมีกรณีโต้แย้งกับประเทศฝรั่งเศส เกี่ยวเนื่องจากผลฝรั่งเศลใคร่ลาว เขมร และญวนเป็นอาณานิคม อื้นว่า "กรณีถกเถียง ร.ศ. 112 (พ.ศ. 2436)" ด้วยพระปัญญาสามารถญาณของบาท 1สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงยอมเสียสละส่วนน้อยเพราะด้วยอนุรักษ์แว่นแคว้นไว้ จึงทรงสละดินแดนฝั่งซ้ายลำน้ำโขงให้แก่ฝรั่งเศส และตามสนธิข้อสัญญาที่ทำขึ้นระหว่าง 2 รัฐ มีเงื่อนปมห้ามประเทศสยามตั้งกองทหารและป้อมป้อมอยู่ในรัศมี 25 กิโลเมตรของฝั่งน้ำโขง
ดังนั้น กลุ่มทหารไทยที่ตั้งเหม็นยางอุดรประจำอยู่ที่เมืองหนองคาย อันเป็นเมืองแกนกลางกลางของหัวนครหรือมณฑลอุดรธานี ซึ่งมีกรมหมื่นตระหนักศิลปาคมเป็นบริวารใหญ่จบสิ้นร. จำต้องอพยพเขยิบย้ายลึกเข้ามาจนกระทั่งหมู่บ้านแห่งหนึ่งชื่อบ้านเดื่อหมากแข้ง (ซึ่งเป็นที่ตั้งจังหวัดจังหวัดอุดรธานีปัจจุบัน) ***งจากฝั่งแควโขงกว่า 50 กม. ขณะทรงวิเคราะห์เห็นว่าหมู่บ้านแห่งนี้มีจังหวัดชัยภูมิสมสม เนื่องจากมีแหล่งน้ำดี เช่น หนองนาโซเดียมคลอไรด์ (หนองกระจ่างสมัยปัจจุบัน) และหนองน้ำอีกหลายแห่งรวมทั้งห้วยหมากแข้งซึ่งเป็นลำห้วยน้ำใสไหลเย็นเหม็นยางอุดร กรมหมื่นตระหนักศิลปาคมทรงสั่งการให้ตั้งสูญสิ้นมณฑลจังหวัดอุดรธานี และตั้งกองทหารขึ้น ณ หมู่บ้านเดื่อหมากแข้ง จึงพอเห็นได้ว่าพาราอุดรธานีได้กำเนิดขึ้นโดยโดยบังเอิญเพราะสาเหตุทางด้านความแน่นและการมณฑลระหว่างรัฐ อีกทั้งเหตุผลทางราชการค้า การคมนาคมในอดีต
ดั่งไรก็ตามคำว่า "อุดร" มาอุบัติในชื่อภาราตราบใดราวปี พ.ศ. 2450 (พิธีตั้งพาราอุดรธานี 1 เมษายน ร.ศ. 127 พ.ศ. 2450 โดยพระยาศรีสุริยราช วรานุวัตร "โพธิ์ เนติโพ") บาท 1สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มีกระแสพระบรมราชโองการให้จัดตั้งนครอุดรธานีขึ้นที่บ้านหมากแข้ง เป็นหายกลางของมณฑลอุดร ทั่วถึง บุรี อุดรธานี ขอนแก่น จังหวัดหนองคาย เลย หนองบัวลำภู บึงกาฬ สกลนคร นครพนม มุกในสมัยนั้น หลังการแปรการถือบังเ***ยนจากรูปแบบสมบูรณาญาสิทธิ์ราชมาเป็นแบบแผนระบบประชาธิปไตย ครั้นเมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2475 แล้วได้มีการสังคายนายท่าทางการเหม็นยางอุดรบริหารงานร.ภูดล ยกเลิกการดูแลในระบบมณฑลในส่วนเขตยังคงมากเกินอย่างเดียวจ.และอำเภอเพียงนั้นมณฑลอุดรจึงถูกยุบเลิกไปมากเกินเพียงจ. "จังหวัดอุดรธานี" เท่านั้น อย่างไรก็ตามอุดรธานียังคงมีหน่วยงานราชการด้านการคุ้มครองของกระทรวงต่าง ๆ ที่จัดตั้งในส่วนถิ่นที่แสดงรูปร่างของหายกลางการปกครองในพื้นที่อิสานตอนบน เช่น สำนักทำงานการทะเบียนราษ ภาค 4 คลังเขต 4 สรรพสามิตเขต 4 ศาล ตร.ภูธรเขต 4 เป็นต้น
ที่ท่องเดินทางทางเทพนิรมิต[แก้]
สวนสาธารณะหนองกระจ่าง
สวนสาธารณะหนองประจักษ์ อ.นครอุดรธานี
ภูฝอยลม อำเภอหนองแสงเหม็นยางอุดร
ทะเลบัวแดง,สวนธรรมชาติ(สวนลิง),วัดถ้ำผาสุคติ-ลานหินตั้ง-จุดชมวิวผาตากซ่ง-ตะพานหิน-ลานหินงาม3จังหวัดภายในวนอุทยานคีรีสวนกวาง ตำบลท่าลี่ อำเภอกุมภวาปี
คันนาห้วยหลวง อำเภอพาราอุดรธานี
สวนกล้วยไม้หอมอุดรซันไฌน์ อำเภอมณฑลอุดรธานี
สวนแห่งชาตินายูง-น้ำโสม,ภูหมอกบ่วาย,น้ำตกห้วยป่าชี,น้ำตกห้วยอัอ,น้ำตกตาลโตน,น้ำตกเขาเต่า,น้ำตกยูงทอง,น้ำตกตาดน้อย,น้ำตกชีโป,น้ำตกกลบเลา,น้ำตกฟ้าห้วน,น้ำตกคำพม่า อำเภอนายูง
อ่างเก็บน้ำพาน อ.สร้างคอมเหม็นยางอุดร
สวนประวัติศาสตร์ภูบาท 1,น้ำตกตาดน้ำพุ(ต.คำด้วง),อ่างเก็บน้ำห้วยทรายแก้ว อำเภอบ้านผือ
คำชะโนด อ.บ้านดุงเหม็นยางอุดร
ถ้ำสุมณฑา,ภูผาหัก,น้ำตกพิมานทอง,น้ำตกผาทอง(กลุ่มป้องกันอุทยานแห่งชาติภูผาเหล็ก อำเภอวังสามหมอ)
น้ำตกธารงาม,น้ำตกคอยนาง,น้ำตกตาดมะค่า,น้ำตกวังตาดแพ,น้ำตกถ้ำรู,น้ำตกตาดโตน,น้ำตกวังขอนแดง,น้ำตกดังบาล อ.หนองแสง
น้ำตกชะโนด,น้ำตกสามเทพ,ถ้ำผาแซง,อ่างเก็บน้ำห้วยน้ำทรงตอนล่าง อำเภอน้ำโสม
วนอุทยานวังสามหมอ-แก่งวังใหญ่,เขื่อนกั้นน้ำลำพันชาด อำเภอวังสามหมอ
น้ำตกนางริน,น้ำตกผาอินแปลง,ถ้ำผาอินแปลง อ.โนนสะอาดเหม็นยางอุดร
วนอุทยานพนมสวนกวาง,อ่างเก็บน้ำลำห้วยทราย,แอ่งน้ำผุด,ถ้ำพระ,ถ้ำจ้อง อำเภอโนนสะอาด
วนอุทยานภูเท้าต้นบัวบก/น้ำตกตาดน้อย,น้ำตกตาดเม็ก,อ่างเก็บน้ำหัวยทราย(หุบเขาขาด) อำเภอบ้านผือ
อุทยานแห่งชาติภูผายา,น้ำตกวังขนุน,ถ้ำราชสีห์ อ.กุดจับ
อ่างเก็บน้ำห้วยตาดข่า,อ่างเก็บวจีหมากคุณ,ภูลาดช่อฟ้า,น้ำตกห้วยหลีผี,น้ำตกหินตั้ง,น้ำตกตาดโตน(บ้านผาราชสีห์) อำเภอหนองวัวซอ
อ่างเก็บน้ำถ้ำกกดู่/ถ้ำกกดู่(กลุ่มดูแลอุทยานแห่งชาติภูเก้า-ภูพานคำที่ภก.4อ.หนองแสงและที่ภก.5ถ้ำกกดู่ อ.หนองวัวซอ)
ถ้ำงูซวง,น้ำตก2ชั้น อ.หนองวัวซอเหม็นยางอุดร
โฮมสเตย์หมู่บ้านคีรีวงกต-ทะเลหมอก-น้ำตกห้วยช้างพลาย,น้ำตกห้วยพาง,น้ำตกตาดโตน อ.นายูง
ขี้เทือกเขาภูผาแดง(น้ำตกซำหินหงษ์,น้ำตกซำม่วง,ผาจันได,ผาคนรัก,รอยรอยเท้าผาแดง,ลานหินแตก-หลุมสมบัติพัสถาน,อ่างเก็บน้ำร่องป่าม่วย)อ.บ้านผือ
แก่งหินฮอมน้ำตก,แก่งมนน้อย อ.วังสามหมอ
ถิ่นท่องท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี[แก้]
ที่อยู่มรดกโลกบ้านเชียงเหม็นยางอุดร
ศาลหลักพาราจ.อุดรธานี
อนุสาวรีย์กรมหลวงชัดศิลปาคม อ.ประเทศจังหวัดอุดรธานี
แหล่งมรดกโลกบ้านเชียง อำเภอหนองหาน
รอยพระบาทหลังเต่า อ.หนองวัวซอเหม็นยางอุดร
วัดรอยเท้าบัวบาน อ.บ้านผือ
วัดพระพุทธบาทต้นบัวบก อ.บ้านผือ
วัดป่าภูก้อน อำเภอนายูง
ศาลหลักประเทศเมืองจังหวัดอุดรธานี
ศาลเจ้าปู่ย่าอุดรธานี อ.ประเทศ
วัดมัชฌิมาวาส อ.ประเทศอุดรธานี
คำชะโนด/ศาลเจ้าปู่ศรีสุทโธ,อุตสาหกรรมเกลือทะเลสินเธาว์ อำเภอบ้านดุง
วัดพระแท่นบ้านแดง (หลวงปู่พิบูลย์ )อ.พิบูลย์ดูแล
ถ้ำราชสีห์ อ.กุดจับ
วัดถ้ำสหาย อำเภอหนองวัวซอเหม็นยางอุดร
วัดป่าภูย่าอู่ อำเภอบ้านผือ
วัดนาคาเทวี บ้านไร่ข่า อำเภอมณฑล
วัดถ้ำสุมณฑาภาวนา อ.วังสามหมอ
วัดผาน้ำทิพย์ อ.วังสามหมอเหม็นยางอุดร
วัดป่าศรีคุณาราม อ.***่แก้วเหม็นยางอุดร
วัดป่าภูหินร้อยก้อน อำเภอหนองแสง
วัดถ้ำเพียอินทร์ อ.หนองแสง
วัดถ้ำเต่า อำเภอหนองวัวซอเหม็นยางอุดร
วัดดอยนางหงษ์ อ.วังสามหมอ
วัดป่านาคำน้อย หลวงพ่ออินทร์ถวาย อ.นายูง
วัดป่าภูกระแต/บรรณพตวนาราม(หลวงปู่บุญนาค อุตตโม สานุศิษย์หลวงปู่มั่น) อำเภอศรีธาตุ
วัดภูทองเทพนิมิตร(หลวงพ่อทันอกทันใจ) อำเภอหนองแสง
วัดเขาช่องชาด อ.หนองวัวซอเหม็นยางอุดร
อู่วิชาประวัติศาสตร์โฮจิมินห์ อำเภอมณฑลอุดรธานี
ปรางค์***่แก้ว อ.***่แก้วเหม็นยางอุดร
วัดรอยเท้าบุณฑริก(วัดภูบาท 1)อ.หนองวัวซอ
วัดเทพสิงหาร(หลวงปู่เครื่องเครา ธรรมจาโร)อำเภอนายูง
วัดป่าภูทอง(หลวงปู่คูณ สุเมโร)อ.บ้านผือ
วัดป่านาคูณ(หลวงปู่บุญมี ปริปุณโณ)อ.บ้านผือ
วัดภูหินดัง(หลวงพ่อมหาค้ำ ฉินนาลโย)อำเภอบ้านผือ
วัดภูสังโฆ/วัดภูสังโฆญาณวิแท้โสภณ(หลวงพ่อวันชัย วิจิตโต สาวกเอกหลวงตามหาบัว)อ.หนองวัวซอ
ถิ่นท่องสัญจรศิลปวัฒนธรรมรีตและกิจกรรม[แก้]
งานบวงสรวงกรมหลวงตระหนัก อ.นคร ณ บริเวณอนุสาวรีย์กรมหลวงฯ ทุกวันที่ 18 มกราคม ของทุกปีเหม็นยางอุดร
งานสังเวยบูชาเสาหลักพารา มกราคม ของทุกปี
งานสังเวยศาลเทพารักษ์ มกราคม ของทุกปี
งานนมัสการพระพุทธบาทต้นบัวบก อำเภอบ้านผือ จัดบริเวณวัดพุทธบากต้นบัวบก ในวันขึ้น 13–15 ค่ำ พระจันทร์ 3 ของทุกปี
งานถนนเครื่องกิน สงกรานต์ประเทศอุดรธานี อำเภอภาราจังหวัดอุดรธานี จัดในช่วงวันวันสงกรานต์ของทุกปี ระหว่างวันที่ 10–16 เดือนที่ 4ของทุกปี แถวสวนส่วนกลางหนองเข้าใจ และถนนเทศาเหม็นยางอุดร
งานระเบียบแบบแผนบุญพลุล้าน บ้านธาตุ อ.เพ็ญ จัดขึ้นวันที่ 15 ค่ำ แข 6
งานบุญประทัดกือ(ดอกไม้เพลิง10ล้าน)ชื่องาน มองเบิ่งศิลป์ถิ่นภูไทเอ้ไฟพะเนียงใหญ่วังสามหมอ อำเภอวังสามหมอ จัดละแวกสวนส่วนรวมหนองแวงโคก ในวันที่20-25 พฤษภาคมของทุกปี
งานยกขึ้นอำเภอวังสามหมอ ฮีตฮอยศิลป์ถิ่นภูไทเรื่องเก่าแก่ความรักท้าวเฮ้ากับนางคำบาง จัดอาณาเขตลานงานการบริหารอำเภอวังสามหมอ จัดขึ้นวันที่ 8 มกราคม ของทุกปี
งานเยี่ยงอย่างแข่งเรือยาวชิงถ้วยพระราชทาน อำเภอกุมภวาปี ช่วงออกพรรษาของทุกปี
งานงานเทศกาลโคมลม อ.พิบูลย์ดูแล ในช่วงจันทร์เดือนพฤศจิกายนของทุกปี
งานการฉลองโฮมพาแลง แดนผ้าหมี่ขิดบุรีจังหวัดอุดรธานี อำเภอเมืองอุดรธานี จัดระหว่างวันที่ 1–15 เดือนธันวาคมของทุกปี
งานฉลองเจ้าปู่ เจ้าย่า อำเภอนครจังหวัดอุดรธานี จัดทุกวันที่ 5 ธันวาคม ของทุกปี
งานรำสักการะบูชาเจ้าปู่ศรีสุทโธ วันขึ้นปีใหม่ ศาลหลักมณฑลอ.บ้านดุง จัดระหว่างวันที่ 27 ธันวาคม – 2 มกราคมของทุกปี
งานระเบียบแบบแผนบุญดอกไม้เพลิงคำชะโนด คำชะโนด อ.บ้านดุง
บ้านไทพวน ตำบลบ้านเชียง อ.หนองหานเหม็นยางอุดร
อู่ขายผ้าพื้นมณฑล บ้านนาข่า ตำบลนาข่า อ.มณฑลอุดรธานี
งานทุ่งศรีภารา งานกาชาด จังหวัดจังหวัดอุดรธานี ณ สนามทุ่งศรีมณฑล จัดระหว่างวันที่ 1–15 เดือนธันวาคมของทุกปี
เส้นทางเชื่อมโยงการท่องเที่ยวกับจังหวัดใกล้ใกล้[แก้]
จังหวัดอุดรธานี-หนองบัวลำภู-เลยวัดป่าบ้านตาด-วัดถ้ำกลองเพล-อนุสาวรีย์สมเด็จพระกษัตริย์-ถ้ำเอราวัณ-ภูกระดึง หรือภูหลวง-ภูเรือ-แก่งงอ
จังหวัดอุดรธานี-หาดโขงแก่งโขงสวนพงศาวดารภูบาท 1-วัดป่าภูก้อน-วัดป่าบ้านเติม-หาดหนังสือ-แก่งคู้-น้ำตกตาดหมอก-น้ำตกธารทอง
จังหวัดอุดรธานี-หนองคายวัดพระธาตุบังพวน-วัดพระธาตุองค์ตื้อ-เวียงคุก-สะพานสัมพันธไมตรี-ท่าเสด็จ-ศาลาแก้ว***่
จังหวัดอุดรธานี-หนองบัวลำภู-ขอนแก่นวัดถ้ำกลองเพล-อุทยานแห่งชาติภูเก้า-ภูพานคำ-ทำนบอุบลรัตน์-วัดรอยพระบาทภูพานคำ-วัดพระธาตุขามแก่น-น้ำตกธารงาม
จังหวัดอุดรธานี-จังหวัดสกลนครบ่อสร้างสรรค์เหวย-บ้านเชียง-วัดป่าอุดมสมพร-วัดถ้ำขาม-หนองหาน-วัดพระธาตุเชิงชุม-วัดป่าสุทธาวาส-พระทำเนียบภูพานราชนิเวศ-น้ำตกความรอบรู้รื่นเริง-วัดถ้ำสุมณฑา-คันนาน้ำอูน
จังหวัดอุดรธานี-กาฬสินธุ์วัดป่าบ้านตาด-วัดมหาธาตุเจดีย์ดอนแก้ว-วัดป่าแมว-วนอุทยานวังสามหมอ-เขื่อนลำพันชาด-วนอุทยานภูพระ-ทำนบลำปาว-สวนสะออน-ไดโนเสาสหัสขันธ์-บ้านโพนแพรวาเหม็นยางอุดร
สวนส่วนกลาง/สวนพฤกษศาสตร์[แก้]
1. สวนสาธารณะหนองแจ่มแจ้งศิลปาคม ตั้งอยู่ในเขตเทศบาลนครอุดรธานี เป็นหนองน้ำขนาดใหญ่ มีมาตั้งแต่ก่อนตั้งมณฑลจังหวัดอุดรธานี เดิมอื้นว่า หนองนาเกลือทะเล ตั้งอยู่ทางทิศอาทิตย์ตกของตัว พาราเพราะด้วยเป็นชื่อเสียงแก่พลตรีพระเจ้าบรมวงศ์เธอ ท่านเจ้าทองกองก้อนใหญ่ กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ผู้ทรงก่อตั้งภาราอุดรธานี ในปี พ.ศ. 2530 เทศบาลประเทศจังหวัดอุดรธานีได้ทำชำระหนองประจักษ์ขึ้นใหม่ เพราะถวายเป็นราชสักการะแด่ตีนสมเด็จพระผู้เป็นเจ้าอยู่หัว สัมพันธ์ในวโรกาสทรงโตขึ้นพระชนมวสันต์ครบ 5 รอบ โดยอาณาเขตตัวเกาะกลางน้ำได้จัดทำสวนหย่อม ปลูกไม้บุษบาปขั้นหลายชนิดสละสลวยมาก ทำสะพานเชื่อมโยงระหว่างเกาะ มีธารายนต์ หอนาฬิกา และสวนเด็กเล่น แต่ละวันจะมีชาวเมืองไปพักผ่อนและออกอำนาจกายเป็นโควตามาก ทางด้านทิศดวงตะวันตกย้วยเหนือจะมีพระนิเวศน์หนองตระหนักซึ่งเคยเป็นที่ตีตราของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน
เหม็นยางอุดร
2. สวนธารณะหนองสิม เป็นสวนส่วนกลางในย่านท้องที่ที่จะให้บริการแก่อาณาประชาราษฎร์เพราะเป็นสถานที่ใช้ในการออกพลังกาย พักผ่อน ซึ้งชั้นในได้มีการจัดพท.สำหรับทำกิจกรรมต่าง ๆ
เหม็นยางอุดร
3. สวนสาธารณะสระบัว เป็นสวนธารณะเพราะด้วยใช้ออกเขี้ยวเล็บกายจัดกิจกรรมต่าง ๆ ให้ชาวเมืองในเขตได้เป็นสถานที่พบปะพูดคุยกัน สวนสาธารณะหนองบัวตั้วอยู่ในเขตอ.นครอุดรธานี ข้างในจัดเป็นสวนกระหย่อมปลูกไม้ใหญ่แต่งไว้ดั่งเป็นระเบียบ อีกทั้งยังมีการจัดแสดงน้ำพุให้ได้ชมกันอีกด้วย และรอบสวนสาธารณะอัมพุชินียังมีสิ่งศักดิ์อำนาจ์เป็นนิตย์บุรีอุดรธานีตั้งอยู่ด้วย นั่นก็คือ ศาลเจ้าปู่ย่า จ.อุดรธานี
4.สวนพฤกษศาสตร์ สวนรวมพรรณไม้ป่า60วรรษกัณฑ์มหาราชินี ภาคพระอาทิตย์ออกเฉลียงทิศเหนือ
สวน[แก้]
จังหวัดอุดรธานีเป็นบุรีที่มีทรัพยากรธรรมดาทั้งสิงขรและป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์แบบ เป็น1ใน5บุรี(นครราชสีมา-ห้วงน้ำมูล-ลำมูลบน-ลำตะคอง,ชัยภูมิ-แควชี-แม่น้ำพรหม-สายน้ำเชิญ,เลย-แควเลย-สายน้ำพอง-สายน้ำเหือง,อุดรธานี-น้ำการทำศึก-แควปาว-แม่น้ำห้วยหลวง,จังหวัดสกลนคร-ลำน้ำการรบพุ่ง-ลำธารายนต์ง-แม่น้ำก่ำ) ที่เป็นแหล่งต้นน้ำลำธารลำธารที่เด่นของภาคพระอาทิตย์ออกเฉียงทิศเหนือ มีสวน/วนอุทยาน/เขตห้ามล่าสิงสาราสัตว์ป่าที่สำคัญเช่นนี้เหม็นยางอุดร
อุทยานแห่งชาตินายูง-น้ำโสม ที่ทำสวนฯตั้งอยู่ที่บ้านรุ่งเรือง ตำบลนายูง อำเภอนายูง ธานีจังหวัดอุดรธานี(อุดรธานี-เลย-จังหวัดหนองคาย)
อุทยานธารงาม-ภูฝอยลม ที่กระทำการแผนการท่องตะลอนเชิงนิเวศน์ภูฝอยลมตั้งอยู่ที่อ.หนองแสง(กรมสวนแห่งชาติผู้มีชีวิตป่าและประเภทพืชเตรียมตัวประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติภูฝอยลม)
สวนแห่งชาติภูผายา ที่ทำการสวนฯตั้งอยู่ที่ภูหินจอมธาตุบ้านห้วยยางคำ ตำบลกุดจับ อำเภอกุดจับ บุรีจังหวัดอุดรธานี (ผนวกรวม วนอุทยานภูผาแดง อ.บ้านผือ จังหวัดอุดรธานี,วนอุทยานภูหินจอมธาตุ อ.กุดจับ อุดรธานี,ภูผาเมือง-ภูแปลก-ภูผา***ก-ภูผายา หนองบัวลำภู)
อุทยานแห่งชาติภูเก้า-ภูพานคำ(หนองบัวลำภู,อุดรธานี,ขอนแก่น) ที่ทำสวนฯตั้งอยู่ที่บ้านท่าศิลา ตำบลบ้านค้อ อำเภอโนนสัง บุรีหนองบัวลำภู มีหน่วยป้องกันสวนแห่งชาติภูเก้าภูพานคำที่ภก.4และภก.5ตั้งอยู่ที่ธานีอุดรธานี
สวนแห่งชาติภูผาเหล็ก(จังหวัดสกลนคร,จังหวัดอุดรธานี,กาฬสินธุ์) ที่กระทำสวนฯตั้งอยู่ที่บ้านท่าวัด ตำบลปทุมวาปี อำเภอส่องดาว จ.สกลนคร มีกลุ่มดูแลอุทยานฯตั้งอยู่ที่ภูผาหักอำเภอวังสามหมอจ.จังหวัดอุดรธานี
วนอุทยานวังสามหมอ ที่ทำวนอุทยานฯตั้งอยู่ที่ตำบลหนองกุ้งทับม้า อำเภอวังสามหมอ จ.อุดรธานี
วนอุทยานภูสวนกวาง ที่ทำวนอุทยานฯตั้งอยู่ที่ตำบลทมนางาม อำเภอโนนสะอาด จังหวัดอุดรธานี
วนอุทยานน้ำตกคอยนาง ที่ทำวนอุทยานฯตั้งอยู่ที่ตำบลหนองแสง อ.หนองแสง ธานีจังหวัดอุดรธานี
วนอุทยานภูตีนบัวบก ที่กระทำวนอุทยานฯตั้งอยู่ที่ตำบลมณฑลพาน อำเภอบ้านผือ จ.อุดรธธานี
เขตห้ามล่าสิงสาราสัตว์ป่าหนองหัวคู ที่กระทำการเขตห้ามล่าสิงสาราสัตว์ป่าฯตั้งอยู่ที่อำเภอมณฑล ธานีอุดรธานี
เขตห้ามล่าสิ่งมีชีวิตป่าหนองหานกุมภวาปี ที่กระทำเขตห้ามล่าสิ่งมีชีวิตป่าฯตั้งอยู่ที่อ.กุมภวาปี จ.อุดรธานี
เขตห้ามล่าปราณีป่าลำปาว ที่กระทำเขตห้ามล่าปราณีป่าฯตั้งอยู่ที่ละแวกแหลมโนนดีเลิศ ตำบลโนนบุรี อำเภอสหัสขันธ์ จ.จังหวัดกาฬสินธุ์(กว้างขวางเขตอ.สหัสขันธ์,ท่าคันโท,หนองกุงศรี จ.กาฬสินธุ์และพื้นที่อำเภอศรีธาตุ,วังสามหมอ จ.จังหวัดอุดรธานี)
แหล่งท่องเดินทางล่องแพที่เอ้[แก้]
ล่องแพอ่างน้ำพาน อ.สร้างคอม(ปิดท่องเที่ยวดวงเดือนเดือนมิถุนายน-กรกฎาคมทุกปีเพราะด้วยแก้ไขระบบนิเวศน์)
ล่องแพอ่างเก็บน้ำห้วยตาดข่า อำเภอหนองวัวซอ
ล่องแพหนองปะโค อ.กุมภวาปี
ล่องแพเขื่อนลำพันชาด/วังใหญ่ อำเภอวังสามหมอ
ล่องแพฝายห้วยหลวง อำเภอประเทศอุดรธานี
สถานที่เอ้ทางวิชาประวัติศาสตร์/พิพิธภัณฑ์[แก้]
อุทยานพงศาวดารภูบาทา ที่ทำสวนฯตั้งอยู่ที่ภูเท้าอำเภอบ้านผือ
พิพิธภัณฑสถานสถานแห่งชาติบ้านเชียง อำเภอหนองหาน
พิพิธภัณฑ์เมืองจังหวัดอุดรธานี อ.ประเทศ
พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านไทพวนบ้านเชียง อ.หนองหาน
พิพิธภัณฑสถาน/สถูปหลวงปู่สว่าง โอภาโส วัดป่าศรีอุดมรัตนาราม อำเภอโนนสะอาด
พิพิธภัณฑ์/เจดีย์หลวงพ่อทูล ขิปุปปญโญ วัดป่าบ้านค้อ อ.บ้านผือ
พิพิธภัณฑสถาน/เจดีย์หลวงปู่ถิร ฐิตธมโม วัดป่าบ้านจิก/ทิพยรัฐนิมิตร อำเภอประเทศจังหวัดอุดรธานี
พิพิธภัณฑ์/สถูปหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโณ วัดป่าบ้านตาด อำเภอนครอุดรธานี
พิพิธภัณฑสถาน/เจดีย์หลวงปู่พระจันทร์ศรี จนททีโป วัดโพธิสมภรณ์ อ.พาราจังหวัดอุดรธานี
พิพิธภัณฑ์/เจดีย์หลวงปู่อ่อน ญาณสิริ วัดป่านิโครธาราม อำเภอหนองวัวซอ
พิพิธภัณฑสถาน/เจดีย์หลวงพ่อคำพอง ติสุโส วัดถ้ำกกดู่ อำเภอหนองวัวซอ
พิพิธภัณฑ์/สถูปเจดีย์หลวงปู่บัว สิริปุณโณ วัดป่าหนองแซง อ.หนองวัวซอ
พิพิธภัณฑ์/สถูปเจดีย์หลวงปู่อ่อนสา สุขกาโร วัดป่ามวลชนชุมพลวิวรรธน์ราม อำเภอประเทศจังหวัดอุดรธานี
พิพิธภัณฑสถาน/สถูปหลวงปู่มี ปมุตโต วัดดอยเทพนิมิตร/ถ้ำเกีย อำเภอหนองวัวซอ
พิพิธภัณฑสถาน/สถูปเจดีย์หลวงปู่พรหม จิรปุญโญ วัดประสิทธิ์ธรรม อำเภอบ้านดุง
พิพิธภัณฑสถาน/เจดีย์หลวงปู่อุ่น ชาคโร วัดดอยกระไดพิมาน อำเภอหนองวัวซอ
พิพิธภัณฑ์/สถูปเจดีย์หลวงพ่อคำแพง อัตตสันโต วัดป่าบุญญานุสรณ์ อ.หนองวัวซอ
พิพิธภัณฑ์/เจดีย์หลวงปู่ลี กุสลธโร วัดภูผาแดง/วัดป่าเกษรศีลความดีเจดีย์ อ.หนองวัวซอ
พิพิธภัณฑสถาน/สถูปหลวงปู่บุญแข กมโล วัดป่าความสงบสุขกาวาส อำเภอไชยวาน
อู่ศึกษาเล่าเรียนและท่องท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์โฮจิมินห์ บ้านหนองฮาง ตำบลเชียงพิณ อำเภอพาราอุดรธานี